Verplichte zorg in de ggz

Het kan zijn dat mensen zichzelf of anderen iets dreigen aan te doen door een psychiatrische aandoening. Soms is dan verplichte Geestelijke GezondheidsZorg (GGZ) nodig. Op 1 januari 2020 gaat de nieuwe Wet verplichte GGZ (Wvggz) in. Deze wet vervangt de oude wet Bijzondere Opname Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet BOPZ). De gemeente vormt na invoering van de Wvggz een extra toegang tot verplichte zorg. De toegang tot verplichte zorg voor professionals in de GGZ en het Oppenbaar Ministerie (OM) blijft ook bestaan.

Nieuwe Wet verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz)

In de nieuwe wet per 1 januari 2020 is opgenomen dat iedereen die zich zorgen maakt dat iemand een gevaar is voor zichzelf of anderen, dit kan melden bij de gemeente.

Deze nieuwe Wet is er omdat familie, naasten of buren vaak als eerste merken dat het met iemand niet goed gaat. Het is belangrijk om dit bij de gemeente te melden voordat de situatie ernstig wordt. De betrokkene kan dan zo snel mogelijk hulp krijgen.

Let op, u doet de melding in de gemeente waar degene waar u zich zorgen over maakt woont. Verder gelden voor het opleggen van verplichte zorg strenge eisen. Kijk voor u contact opneemt met de gemeente of één van de volgende situaties aan de hand is en waar u dan het beste terecht kunt:

• Bij een acute crisis belt u de huisarts of 112. Dan kan meteen verplichte psychische zorg worden ingezet.
• Is er sprake van een vorm van dementie, een andere aan ouderdom gerelateerde aandoening of een verstandelijke beperking? Neem dan contact op met de betrokken zorgaanbieder of het CIZ (www.ciz.nl) voor hulp op basis van de Wet langdurige zorg (Wlz).
• Ook bij sociale problemen zoals overlast, burenruzies of behoefte aan opvoedondersteuning biedt de Wvggz geen oplossing. Afhankelijk van uw vraag kunt u dan terecht bij uw huisarts, het Centrum voor Jeugd en Gezin of de gemeente.

Alleen als het niet anders kan

Iemand verplicht behandelen kan niet zomaar. Dit kan alleen als iemand zichzelf of anderen ernstig in gevaar brengt of ernstige schade aanricht. Of als hier een groot risico op is. Verplichte zorg is altijd een laatste redmiddel. Het kan alleen worden ingezet als een vrijwillige behandeling niet mogelijk is.

Het heeft natuurlijk de voorkeur om al eerder en op vrijwillige basis de juiste hulp en zorg te bieden aan inwoners die dat nodig hebben. In de gemeente werken we hiervoor samen met veel partijen. Bijvoorbeeld met welzijn, maatschappelijk werk, de woningcorporaties, zorgorganisaties, vrijwilligers en nog veel meer. Het gaat dan bijvoorbeeld om begeleiding bij zelfstandig wonen, hulp bij de financiën of het aanpakken van een verslaving. Soms gaat het echter mis en dan kan de Wvggz uitkomst bieden.

Alle voorwaarden staan – samen met de rechten van de patiënt – in de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz).

Meer mogelijkheden voor behandeling

In de nieuwe wet is beter geregeld dat de betrokkene en zijn familie inspraak hebben in de behandeling en de hulp daarna. Onder de oude wet was verplichte zorg altijd een gedwongen opname. Vanuit de Wvggz kan verplichte behandeling ook thuis of poliklinisch plaatsvinden. Aan verplichte zorg gelden nog altijd strenge voorwaarden. De nieuwe Wvggz maakt het dus niet gemakkelijker om iemand verplichte zorg te geven of op te nemen. Wel zijn er meer mogelijkheden van verplichte zorg en kan die meer in iemands eigen omgeving en netwerk geboden worden.

Zoveel mogelijk in de eigen omgeving

De verplichte zorg wordt zoveel mogelijk in iemands eigen omgeving gegeven. De patiënt krijgt de zorg dus bij voorkeur thuis. Gedwongen opname in een zorginstelling (bijvoorbeeld een ggz-instelling), gebeurt alleen als zorg in de eigen omgeving echt niet kan.

Let wel op: verplichte zorg is ingrijpend en wordt alleen ingezet in ernstige situaties waarin iemand zelf niet mee wil werken aan zorg. De Wvggz biedt dus niet voor iedereen een oplossing.

Zorgen melden

Maakt u zich zorgen over iemand in uw omgeving die volgens u dringend hulp nodig heeft? En ziet u geen andere oplossing? U kunt uw zorgen melden bij de gemeente via 088-4502000 of via het mailadres sociaal@beekdaelen.nl.

Vermeld in uw mail dat u zich zorgen maakt en een melding wilt doen in het kader van de Wet verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz). Ook moet u dan uw naam, telefoonnummer vermelden en kort de redenen voor uw zorgen aangeven.

De gemeente bekijkt dan wat er aan de hand is en onderzoekt of iemand (verplichte) behandeling nodig heeft.

Acute crisis?

Is er sprake van een acute crisis? Bel dan de huisarts of 112. De hulp wordt dan onmiddellijk ingezet. De burgemeester toetst daarna of het zware middel van verplichte zorg terecht is ingezet; hij neemt een crisismaatregel.

Wat gebeurt er met uw melding?

Na uw melding neemt de gemeente mogelijk nog contact met u op en zal gaan onderzoeken of er mogelijk verplichte zorg nodig is. Wij proberen daarbij altijd met de betrokken persoon zelf te spreken. In een verkennend onderzoek kijken we naar een aantal zaken:

• Lijkt er inderdaad sprake te zijn van een psychische stoornis?
• Hoe ernstig is de situatie, hoe schatten we de kans dat de betrokkene een gevaar is voor zichzelf of anderen?
• Zijn er nog mogelijkheden voor vrijwillige zorg of hulp?

Afhankelijk van uw persoonlijke relatie met de persoon waarover een melding ingediend is, verneemt u binnen enkele weken de uitkomst van het verkennend onderzoek. U kunt in uw gesprek met de gemeente vragen of dat voor u het geval is.

Bent u een naast familielid?

Bent u een naast familielid en nauw verbonden met betrokkene? Dan verneemt u binnen enkele weken de uitkomst van het verkennend onderzoek. Als u het niet eens bent met de uitkomst, hebt u het wettelijk recht om te eisen dat de officier van justitie de zaak toch onderzoekt. U kunt in uw gesprek met de gemeente vragen of dat voor u het geval is.

Geen terugkoppeling

Als u geen naast familielid bent van de betrokkene, dan voeren wij het verkennend onderzoek uit maar kunnen wij u niet over de uitkomst informeren. Dat valt onder iemands privacy.

Via de rechter of burgemeester

De rechter beslist uiteindelijk of iemand verplicht ggz zorg moet krijgen. Krijgt iemand verplichte zorg, dan geeft de rechter hiervoor een zorgmachtiging af.

In speciale gevallen kan de burgemeester besluiten dat iemand verplicht zorg moet krijgen. Dit kan alleen als er geen tijd is voor een procedure via de rechter. De burgemeester besluit dit via een crisismaatregel. De burgemeester moet eerst advies vragen aan een onafhankelijke psychiater. En proberen om de patiënt te spreken.

Rechten van de patiënt

De Wet verplichte ggz regelt dat de patiënt zoveel mogelijk invloed heeft op de zorg. Voordat de rechter een besluit neemt over verplichte zorg, krijgt de patiënt bijvoorbeeld de kans om een eigen plan van aanpak te maken. In dit plan beschrijft de patiënt zijn hulpvraag en de oplossingen die volgens hem het beste zijn. Bij het maken van een plan van aanpak kan de patiënt hulp vragen aan iemand uit zijn omgeving of aan een cliëntondersteuner. Soms is dankzij het plan van aanpak de verplichte zorg niet meer nodig.

Een overzicht van de rechten van patiënten vindt u op de website Dwangindezorg.nl.

Patiëntenvertrouwenspersoon

Krijgt u als patiënt te maken met verplichte zorg in de ggz, dan kunt u met vragen of klachten terecht bij een patiëntenvertrouwenspersoon (pvp) van de onafhankelijke Stichting PVP. De pvp luistert naar u. De pvp kent uw rechten en staat aan uw kant. Kijk voor meer informatie op de website van Stichting PVP.

Ondersteuning familievertrouwenspersoon

Voor familieleden van iemand die verplichte zorg krijgt is de situatie vaak niet makkelijk. Een melding kan de relatie flink onder druk zetten. Daarnaast kan het zwaar zijn om om te gaan met en te zorgen voor iemand in deze situatie. En dan krijgt u ook nog eens te maken met verschillende hulpverleners en instanties.

Daarom heeft u als naaste het recht om hulp te vragen aan een familievertrouwenspersoon. Deze hulp is gratis. Lees meer op de website Familievertrouwenspersonen GGZ of bel de Hulp- en advieslijn: 0900 333 2222 (10 ct. pm)