Mantelzorger zijn is liefde. Wat je geeft, krijg je in veelvoud terug

Al dertien jaar delen ze lief en leed. “In het begin was er weinig aan de hand,” vertelt Gerrit. “Behalve dat Greetje een stevige drinker was.” Samen pakten ze dat aan, stap voor stap. Maar alles veranderde toen Greetje een blaasontsteking kreeg en daarvoor antibiotica voorgeschreven kreeg. “Die medicatie bracht haar volledig uit balans. Ze raakte compleet ontregeld en werd uiteindelijk volledig incontinent.” Wat er precies aan de hand is, bleef lange tijd onduidelijk. Lange tijd werd gedacht aan Alzheimer, maar inmiddels wijzen de signalen steeds sterker op het syndroom van Korsakov, een vorm van geheugenstoornis die vaak wordt veroorzaakt door langdurig alcoholgebruik.

Van fulltime werken naar fulltime zorgen

Toen Greetje ziek werd, had Gerrit nog een druk en actief bestaan. Hij werkte volop en probeerde zijn baan te combineren met de toenemende zorg thuis. Maar naarmate haar situatie verslechterde, werd duidelijk dat dit niet houdbaar was. “Op een gegeven moment werd ik zelf ziek en viel tijdelijk uit,” vertelt hij. “Toen móést ik een keuze maken.” Die keuze leidde tot een moeilijke maar noodzakelijke stap: Greetje werd opgenomen in Molenveld, een verzorgingshuis in Heerlen, op een gesloten afdeling voor mensen met dementie of een intensieve zorgbehoefte. Daar verbleef ze een half jaar, zodat Gerrit de tijd had om fysiek en mentaal te herstellen. Toen Gerrit kort daarna vervroegd met pensioen kon, besloot hij haar definitief terug naar huis te halen. “Maar dat ging niet zomaar,” zegt hij. “Ik moest aantonen dat ik haar de juiste zorg kon bieden.” Hij regelde een persoonsgebonden budget (PGB) via het CIZ. Greetje kreeg een ‘CIZ 5’-indicatie: een officieel erkende zorgbehoefte waarbij 24-uurs begeleiding of toezicht noodzakelijk is. Met dat budget stelde Gerrit samen met Meander een persoonlijk zorgplan op. Hij schakelde een casemanager in, kreeg ondersteuning voor persoonlijke verzorging, huishoudelijke hulp én individuele begeleiding voor zichzelf om de zorg ook op lange termijn vol te kunnen houden.

Liefde, zorg en een adempauze op z’n tijd

“Doordat de zorg voor Greetje een paar uur per dag wordt overgenomen door de hulp die bij ons thuis langskomt, kan ik ook even aan mezelf denken,” vertelt Gerrit. “Dat is ontzettend belangrijk. Ik kan dan de deur uit om te fietsen, een wandeling maken, om boodschappen te doen of om gewoon even een moment voor mezelf pakken. Soms zit ik even in een andere kamer met een film of doe ik bewust helemaal niks. Die adempauzes geven me weer energie om er vol voor haar te kunnen zijn.” Ondanks de intensieve zorgtaken zoeken Gerrit en Greetje ook bewust naar momenten van lichtheid en plezier. Ze gaan nog regelmatig samen uit eten, maken korte vakantietripjes van een paar nachten, of genieten samen muziek op hun comfortabele balkon. “Een middag op het balkon met z’n tweetjes kan voor ons als een uitje voelen,” zegt Gerrit met een glimlach. “We maken er het beste van. Het zijn de kleine dingen die tellen.”

De taal van de liefde

Hoewel Greetje sinds een jaar niet meer kan praten, weerhoudt dat Gerrit er niet van om met haar te blijven communiceren. “Ze kent nog maar een paar woorden, maar dat is niet erg,” zegt hij nuchter. “Ik babbel nog steeds de hele dag door met haar, alleen zegt zij niks meer terug. Een lach of een blik is genoeg. Ook dat is communiceren.” Gerrit vindt het belangrijk om contact te blijven voelen, op welke manier dan ook. “Je merkt het aan haar ogen, aan haar houding, aan de rust die ze uitstraalt. We begrijpen elkaar zonder woorden.” Met die positieve instelling geven ze samen invulling aan de dag: met ritme, rust en kleine momenten van verbondenheid.

Ondersteuning in het zorgen

Gerrit laat niets aan het toeval over. Dankzij de hulp van zijn mantelzorgbegeleider Chantal stelde hij een uitgebreide calamiteitenlijst op. Daarin staat precies wie er, in geval van nood, gebeld moet worden, welke medicatie Greetje nodig heeft, wat zijn eigen medische gegevens zijn en hoe de zorg tijdelijk overgenomen kan worden. “Toen ik vorig jaar ineens zelf uitviel, moest ik vanuit de ambulance nog van alles regelen,” vertelt hij. “Van extra begeleiding tot contact met de huisarts en de casemanager. Pas toen alles was geregeld, kon ik zelf ‘ziek’ zijn. Dat wil je niet.” Die ervaring zette hem aan het denken. “Nu ligt alles klaar. Dat geeft rust.” Ook weet hij inmiddels dat er, mocht het nodig zijn, mogelijkheden zijn voor tijdelijke opvang van Greetje met passende begeleiding. “Dat is fijn om te weten. Dan hoef ik me geen zorgen te maken dat ze tekortkomt als ik zelf even uitval.” Door vooruit te denken, creëert Gerrit ruimte om zelf overeind te blijven, ook in onverwachte situaties.

Voor een ander zorgen begint bij jezelf

Aan andere mantelzorgers wil Gerrit vooral één ding meegeven: zoek ondersteuning. “Vraag hulp, en verdiep je in het persoonsgebonden budget. Er is zó veel meer mogelijk dan mensen vaak denken,” zegt hij. “Je hoeft het niet allemaal zelf te doen, en je hóeft je al helemaal niet te schamen. Integendeel: het is een compliment waard dat je deze verantwoordelijkheid op je neemt.” Voor Gerrit is mantelzorg in de kern iets moois. “Mantelzorger zijn is liefde. Je geeft veel, maar je krijgt ook veel terug. De zorg die je als partner kunt geven, is uniek. Dat kan geen enkele zorgverlener vervangen. Wij plukken de dag. Elke dag opnieuw. En zolang dat kan, is dat alles wat we nodig hebben.”