Lesley Atzei en Joyce Nix werken allebei bij Meander Thuiszorg. Lesley als wijkverpleegkundige en Joyce als hbo-verpleegkundige en teamcoördinator. Als ze bij mensen thuis komen, zien en horen zij veel over eenzaamheid. “Eigenlijk zou elk oudere een buddy moeten hebben.”
Hoe krijgen jullie in je werk te maken met eenzaamheid?
Lesley: “Wij komen bij iedereen thuis. Je krijgt dan ook veel verhalen te horen. Je komt er gaandeweg achter dat met name ouderen, en zeker in deze tijd, veel alleen thuis zijn. Ze kunnen nergens naartoe. Daar vertellen ze dan over. Dat is voor ons moeilijk, want ze willen veel maar wij kunnen niet altijd op die vraag ingaan. Soms willen mensen dat je wat langer blijft of dat je een wandelingetje met ze maakt. Maar wij komen er eigenlijk puur voor de zorg. Ik merk dat er een grote vraag is naar extra aandacht, meer dan wij ze op dit moment kunnen geven.”
Joyce: “Dan zoek je wel eens een maatje of een vrijwilliger voor iemand, maar die mensen zijn lastig te vinden. We merken dat het aanbod erg beperkt is als we een maatje of mantelzorgondersteuning aanvragen. De dagbestedingen waren eigenlijk net weer open, maar met de nieuwe coronamaatregelen moeten die misschien ook de deuren weer sluiten.”
Zien jullie andere oorzaken van eenzaamheid?
Joyce: “Hier in Hulsberg zie ik bijvoorbeeld dat er een heel aantal aanleunwoningen is. Die moeten we allemaal apart bezoeken. Dat complex is een tijd geleden verbouwd. Vroeger was het anders, toen waren er ruimtes waar mensen samen konden komen. Dan dronken ze samen koffie of konden ze samen eten. Nu zitten ze allemaal alleen in woning, wij als verzorgenden moeten dan bij iedereen apart de maaltijd gaan opwarmen. Het zijn veel mensen met dementie en die kunnen niet alleen de magnetron bedienen. Het zou leuk zijn als er iets voor die mensen georganiseerd werd, samen koken in het gemeenschapshuis bijvoorbeeld. Maar dat komt er niet van.”
Waarom komt dat er niet van?
Joyce: “Wij hebben weinig tijd. Er is een hoog ziekteverzuim en dat betekent dat iemand anders die uren moet overnemen. We maken veel overuren. We zien van alles, we willen van alles maar je hebt gewoon te weinig tijd voor extra taken.”
Is het gebrek aan tijd dan het enige obstakel?
Joyce: “Nee, ik was laatst bij een meneer en die zei: ‘ik wil wel naar een dagbesteding, maar die kienen en knutselen alleen maar.’ Die meneer heeft andere interesses en leest graag boeken, maar voor zulke mensen is er geen passend aanbod.”
Lesley: “Dat heb ik ook gemerkt. Daar is echt een gebrek aan. Er zijn best veel mensen die echt nog wel wat kunnen en die willen dan ook in contact komen met iemand die ook nog heel actief is. Ik ken ook iemand die op hoog niveau muziek heeft gemaakt en daar graag met iemand over zou praten.”
Joyce: “Eigenlijk wordt niet naar de mensen zelf gekeken. Er wordt gekeken naar het begrip oudere, niet naar wat iemand in zijn of haar leven gedaan heeft.”
Wat proberen jullie zelf te doen om eenzaamheid te gaan?
Joyce: “Deze week is het wat rustiger en dan blijf je soms wat langer en drink je wél dat kopje koffie met ze.”
Lesley: “Sommige mensen zitten gewoon op je te wachten. Als je aankomt, zitten ze al aan het raam te kijken of ze je zien komen. Ik heb het daar van de week nog met Joyce over gehad. We werken met tijdsblokken per persoon. Heb je wat tijd over, gebruik die tijd dan ook om heel even wat extra aandacht te geven. Misschien ben jij wel de enige persoon die mensen die dag zien.”
Komt eenzaamheid volgens jullie alleen voor bij mensen die geen familie hebben?
Lesley: “Nee hoor, ook bij mensen die kinderen hebben. Maar die kinderen zijn weer druk met hun eigen gezin. In deze tijd zijn daarnaast veel kinderen bang om ouders te besmetten met het coronavirus.”
Joyce: “Ouders denken ook vaak dat ze de kinderen niet moeten belasten.”
Lesley: “We komen ook situaties tegen waarbij ouderen bijna niemand meer zien. Ik vraag me dan af of hun kinderen dat wel beseffen.”
Joyce: “De kinderen beseffen het niet, maar de ouders uiten het ook niet. En er spelen ook andere dingen bij mensen op leeftijd. Vrienden en vriendinnen die overlijden. Mensen zien dan naast zich iedereen wegvallen. Dat is ook heel verdrietig en eenzaam.”
Lesley: “Mensen worden steeds ouder. Ik spreek met mensen die in de 90 zijn en die zeggen dat het zo zwaar is, omdat ze ook mensen die jonger zijn zien sterven. Die moeten soms ook hun eigen kinderen van in de 70 begraven. Dat vind ik erg triest, dat ze dat verdriet op zo’n hoge leeftijd moeten dragen. Dan voelen ze zich echt eenzaam.”
Welke oplossingen zien jullie om eenzaamheid te bestrijden?
Lesley: “In Heerlen is er project waarbij schoolkinderen op bezoek gaan bij ouderen in een verzorgingstehuis. Dat schijnt heel goed te werken. Die kinderen gaan dan praten en knutselen met de oudere mensen. Dan bloeien die helemaal op.”
Joyce: “Misschien moeten we dat hier ook eens voorstellen.”
Lesley: “Ik heb al van twee meisjes gehoord dat ze zeiden: dat willen we later misschien ook gaan doen.”
Joyce: “Dat hebben we nodig: personeel!”
Lesley: “Dat werkt twee kanten op hè. De ouderen vinden het geweldig én de kinderen vinden het ook leuk.”
Wat voor initiatieven zouden jullie kunnen gebruiken?
Lesley: “Heel simpel: meer mantelzorger en vrijwilligers.”
Joyce: “Ik denk meteen aan een project als samen koken en eten. Het hoeft niet ingewikkeld te zijn. Iedere avond alleen eten, vindt niemand gezellig.”
Lesley: “Ik denk ook wel eens aan 1 op 1 tijd. Iemand die bij mensen langsgaat en vraagt waar heb je behoefte aan: wandelen, praten, boodschappen doen… Hele simpele dingen als een BH kopen. Zelfs mensen met een partner weten soms niet hoe ze dat moeten doen.”
Joyce: “Online kopen kunnen ze niet. Kinderen hebben geen tijd of mensen zeggen niet tegen hun kinderen dat ze hulp nodig hebben.”
Lesley: “Laatst was er een mevrouw die vertelde dat ze zo’n zin in frietjes had. Ze kon zelf de deur niet uit en ze had al maanden geen frietjes meer gehad. Soms denk ik wel eens: zal ik het dan gaan doen? Maar we moeten toch een beetje afstand bewaren, belangenverstrengeling voorkomen. Wij zijn er om zorg te verlenen. Ik denk echt dat mensen gebaat zijn bij een buddy. Al is het heel moeilijk om voor iedereen apart iemand te vinden.”
Joyce: “Eigenlijk zou daar een budget voor moeten komen, voor een buddy. Maar het probleem eenzaamheid lijkt me zo moeilijk op te lossen. Wij kunnen wel signaleren, maar waar moeten we ermee naartoe? Naar familie? Er wordt zo veel over gepraat, maar ik denk dat er gewoon dingen gedaan moeten worden. Het is tijd voor actie.”
Wat kunnen mensen doen die zich naar aanleiding van jullie verhaal willen inzetten om eenzaamheid te bestrijden?
Joyce: “Zich opgeven als vrijwilliger! En ga bij mensen langs. Als je iemand een tijdje niet hebt gezien, ga een kopje koffie drinken. Bij je buurman of buurvrouw. Als iedereen al eens in zijn eigen straat kijkt…”
Lesley: “Ja dat is een heel goed idee. Een heel klein beetje aandacht helpt al. Mensen denken altijd dat het om grote dingen moet gaan, maar het zijn vooral de kleine dingen die belangrijk zijn. Een schouderklopje of een kort praatje. Gewoon een beetje aandacht is al voldoende.”
Joyce: “Je hoeft echt niet met ze naar de Efteling te gaan. Een tripje naar de supermarkt is voor veel oudere mensen al een uitje. Dan hebben ze de dag gebroken.”
Meer informatie over het thema eenzaamheid: https://www.beekdaelensociaal.nl/is/een-vraag-over-2/activiteiten-en-meedoen/contacten/eenzaamheid)