“Probeer iets te vinden waar je mee kunt lachen”
Lieve Vandenborne vond met hulp van een praktijkondersteuner haar weg uit de eenzaamheid
Lieve Vandenborne is ervan overtuigd dat een luisterend oor bieden enorm waardevol kan zijn voor mensen die zich eenzaam voelen. Zij krabbelde afgelopen jaar op na een periode van eenzaamheid. “Eenzaamheid is echt een put zonder trappen en laddertjes.”
“Ik vind eenzaamheid het grootste probleem van dit moment”, doelt Vandenborne op de Coronacrisis. “Het geldt voor iedereen: voor kindjes die hun vriendjes missen, voor jongeren, voor ouders die hun kinderen missen, kinderen die hun ouders missen… De hele interactie tussen de mensheid ligt plat. Je kunt dat een psychologisch probleem vinden en je kunt dat bestuderen en erover praten. Maar je moet het eerst meemaken. Als je ervaringsdeskundige bent, kun je beter praten over eenzaamheid.”
Ervaringsdeskundige
Vandenborne kan zichzelf ervaringsdeskundige noemen. Lange tijd had ze niet kunnen vermoeden dat ze zich ooit eenzaam zou voelen. Ze werkte als geestelijk verzorger en had voor haar werk veel contact met mensen. Ook in haar vrije tijd had ze veel sociale contacten. Toen ze in 2019 met pensioen ging, was eenzaamheid ook nog niet aan de orde. “Je krijgt meer ruimte, die vul je op. Je zoekt mensen op, je gaat op pad met de bus of met de trein. Dus dat was geen enkel probleem.”
Toen ze tijdens de jaarwisseling verkoudheidsklachten kreeg, werd dat een ander verhaal. De verkoudheid leidde tot pijn aan haar longen en ze kreeg hoestbuien. “Nu zegt men Corona, toen was het verkoudheid. Wat het is geweest zullen we nooit weten, maar ik zat in de knel. Ik kon niets meer, ik had geen energie meer en ik kwam hier alleen te zitten.”
Vandenborne kreeg in die tijd ook medicatie waarop ze erg reageerde en ze raakte naar eigen zeggen zichzelf helemaal kwijt. Tot overmaat van ramp overleed in diezelfde periode haar moeder. Omdat haar familie in België woont en de grenzen dicht waren, kon ze er niet naartoe. “Als je het dan over eenzaamheid hebt: je bent niet meer thuis in je lichaam, je kent jezelf niet meer. Echt niet. Ik wilde niet meer thuis zijn. Ik was altijd aan het lopen, altijd buiten. Ik was totaal verward en echt eenzaam.”
Hulp van praktijkondersteuner
In die periode huilde Vandenborne veel. “Ik was mezelf kwijt. Ik kon niet meer lezen, geen tv kijken…” Via de huisarts kwam ze in contact met een praktijkondersteuner. In de eerste weken ging ze er drie keer per week naartoe. “Ik wilde met iemand praten. Ik wilde begrijpen wat er met mij gebeurde. Ik heb er gepraat, gehuild, geschreeuwd. De praktijkondersteuner was er echt voor mij. Ze zei: ‘die tranen zijn er niet voor niets.’ Het was de opeenstapeling van alles: zo ziek zijn, getroffen door medicatie, een moeder die sterft en geen familie hier.”
Telefonisch contact was er in die tijd ook nauwelijks. Vandenborne kon dat niet aan. “Ik kon namelijk alleen maar huilen, dan zit je te huilen aan de telefoon.” De gesprekken met de praktijkondersteuner waren een grote steun. Gaandeweg werd het huilen minder en kreeg Vandenborne meer houvast. “Ik noem het een gouden draadje. Ik voelde me minder gedesoriënteerd. Dat draadje kon ik niet kwijtraken omdat het contact met de praktijkondersteuner regelmatig was. Dankzij die mevrouw ben ik uit de put geklommen.”
Eind vorig jaar had Vandenborne zichzelf in grote lijnen weer teruggevonden. Het huilen maakte plaats voor het besef dat je dingen die je niet kunt veranderen, moet aanvaarden. “Ik denk iedere ochtend: het is weer een dag en ik kan die vernielen, maar ik kan er ook wat mee doen. Dan kies ik voor het laatste. Dat kan van alles zijn: poetsen, iemand bellen, puzzelen, lezen, soep maken. Elke middag ga ik wandelen en elke dag kook ik warm eten. Dag-in-deling, dat is belangrijk. En probeer iets te vinden waar je humor in vindt en waar je mee kunt lachen. Lachen is echt een grote vitamine C-tablet.”
Afstand
Hoewel het een stuk beter gaat, maakt de Corona-crisis dat het sociale leven nog steeds niet terug is op het oude niveau. Haar dochter en kleindochter in België heeft Vandenborne al bijna anderhalf jaar niet gezien. 1,5 meter afstand houden, een mondmasker, niet meer knuffelen… Het creëert afstand en dat kan eenzaamheid vergroten. Vandenborne realiseert zich dat het voor veel mensen een moeilijke tijd is.
Met de werkgroep Eenzaamheid van de gemeente Beekdaelen hoopt Vandenborne een bijdrage te kunnen leveren om eenzaamheid binnen de gemeente terug te dringen. “Het voor iedereen goed doen, kan niet. Maar iedereen horen, is een begin.” Een van de aandachtsvormen kan bellen zijn, maar Vandenborne denkt dat iemand die zich diep eenzaam voelt meer gebaat is bij andere hulp. Volgens haar kan dat via een hulpverlener of mantelzorger, maar vanuit de werkgroep zou zij zelf ook een bijdrage willen leveren.
“Luisteren is van essentieel belang. Soms kun je in de interactie connecties maken van problemen, waardoor mensen nieuwe inzichten krijgen. Maar luister, luister echt”, legt Vandenborne uit. Hoewel het tijdens de Corona-crisis moeilijk is, heeft ze wel al ideeën over hoe mensen kunnen worden geholpen in de toekomst. “Je zou in gemeenschapshuizen een veilige ruimte kunnen inrichten. Als iemand persoonlijk contact wil, kun je daar op afstand samenkomen om een uurtje te praten. Dan ben je uit huis, dat geeft een goed gevoel. Bij een telefoontje is het toch dat je na een gesprek gelijk weer in de eenzaamheid zit.”
Hulp uit omgeving
Niet alleen hulpverleners kunnen iets doen, ook mensen die vermoeden dat iemand in hun omgeving eenzaam is kunnen actie ondernemen. “Probeer in contact te komen met iemand die daar toegang heeft. Iemand van thuiszorg bijvoorbeeld. Vraag hoe het gaat met meneer of mevrouw. Als je een beetje van de gang van zaken weet, kun je vragen of meneer of mevrouw het goed vindt als je om de week of om de twee weken op bezoek komt. Probeer zo een gedragen ingang te creëren”, zegt Vandenborne. “De weg van de geleidelijkheid. Gedragen door familie, buren of kennissen. Ga zeker niet aanbellen. Als iedereen zijn omgeving in de gaten houdt, dan zou er minder eenzaamheid kunnen zijn.”
Vandenborne zelf ziet het leven nu weer positiever. Ze hoopt dat ze aankomende kerst met een of twee man om de tafel kan zitten. Maar ze houdt ook een slag om de arm. “Je kunt pessimistisch blijven, maar Corona gaat niet weg omdat jij dat wil. De afstand blijft voorlopig. Laten we zorgen voor onszelf dan zorgen we ook voor de anderen en hopelijk voor het vertrek van Corona. Maar blijf vooral hopen.”